Refsigleði stjórnvalda og furðulegar röksemdir

1.12.2009 | 16:35

Refsigleði stjórnvalda og furðulegar röksemdir

Nú liggur fyrir frumvarp félagsmálaráðherra um breytingar á atvinnuleysisbótum. Margt sérkennilegt er þar á ferðinni og ég ætla að staldra við tvennt. Annars vegar hversu ómaklega er verið að vega að sjálfstætt starfandi einstaklingum í þessu frumvarpi og hins vegar er verið að tvöfalda refsiálagið.

Í frétt mbl.is um málið segir.

Réttur sjálfstætt starfandi einstaklinga verður takmarkaður skv. frumvarpinu þannig að þeir geti að hámarki fengið greiddar hlutaatvinnuleysisbætur í þrjá mánuði. ,,Sá tími þykir hæfilegur svo að sjálfstætt starfandi einstaklingur geti brugðist við tímabundnum samdrætti í rekstrinum og geti þá nýtt tímann til frekari ráðstafana, svo sem að kanna hvort rekstrarforsendur séu brostnar,“segir í frumvarpinu.

Hver ákveður það að þriggja mánaða tími sé "hæfilegur" til þess að bregðast við samdrætti í rekstri ? Hvernig á sjálfstætt starfandi að geta skellt öllu í lás hjá sér og hætt starfsemi og þar með komið rekstrarfjármunum í verð við þær aðstæður sem nú eru ? Og hvernig á að vera hægt að ætlast til þess að þessi hópur fólk sé tilbúinn til starfa þegar verkefni skapast ?

Í fréttinni segir ennfremur:

Fram kemur að erfiðlega hafi reynst í framkvæmd að meta samdrátt í rekstri sjálfstætt starfandi einstaklinga. ,,Þar af leiðandi hefur ákvæðið verið til þess fallið að stuðla að ákveðinni misnotkun innan kerfisins. Í október var 821 sjálfstætt starfandi einstaklingur skráður á atvinnuleysisskrá vegna samdráttar í rekstri en þeir einstaklingar sem þegar hafa nýtt sér þetta ákvæði geta fengið áfram greiddar atvinnuleysisbætur í allt að tvo mánuði.

Þetta er bara alrangt. Það er ekki erfitt í framkvæmd að meta samdrátt í rekstri. Til að mynda þá sýna framlagðar virðisaukaskattsskýrslur það glögglega hver þróunin hefur orðið í tekjum og kostnaði. Sú skylda hvílir á þessum hópi að senda reglulega upplýsingar um reiknað endurgjald og um virðisaukaskattsuppgjör og að auki hefur Vinnumálastofnun beinan aðgang að RSK varðandi þessar upplýsingar. Þessum virðisaukaskattsskýrslum verða stjórnvöld að geta treyst og ég dreg það stórlega í efa að menn gefi upp rangar fjárhæðir því álögur sem á slíkt koma eru það íþyngjandi, auk þess sem verið hefur í lögum ákvæði um 15% álag á endurkröfurétt á atvinnuleysisbótum.

Þetta síðasta leiðir hugann að hinu atriðinu í frumvarpinu sem ég ætla að tjá mig um:

Þá á að gera Vinnumálastofnun auðveldara um vik að innheimta ofgreiddar atvinnuleysisbætur og fæðingarorlofsgreiðslur en til viðbótar er gert ráð fyrir að álag við endurgreiðslu á slíkum ofgreiddum bótum verði hækkað úr 15% í 30%.

Hvers konar refsigleði er þetta ? 30% álag á ofgreiðslu bóta ? Ég get ekki ímyndað mér að nokkur einstaklingur svo mikið sem reyni að svindla á kerfi með slíkt yfir höfði sér og var 15% álagið nógu hátt fyrir.

Er ekki í lagi að treysta fólki. Treysta kjósendum þessa lands til þess að vera ekki að stunda svindl og gera ráð fyrir fyrirfram að þeir sem neyðast til að þiggja atvinnuleysisbætur séu heiðarlegt fólk upp til hópa ? Ég veit það og þekki mörg dæmi um að það hafa verið mjög þungbær spor hjá fólki að hafa sig í það að sækja um atvinnuleysisbætur og það eru án efa fjölmargir sjálfstætt starfandi sem ekki hafa farið út í það að sækja um bætur þrátt fyrir samdrátt, ekki vegna þess að þeim hefði veitt af smá stuðningi, heldur sökum þess að mönnum finnst skömm að þurfa að leita eftir "ölmusu" frá hinu opinbera.

En þetta skilja ráðamenn ekki og sjá ekki.